در شاهنامه فردوسی

درهیچ بیتی از شاهنامه فردوسی نامی از یزد ، ایزدیش یا ایساتیس نیامده است ؛ امٌا مطایقت فرمائید :

كوه سپند در شاهنامه با كوه اسپید یا اسپند در راه تفت به نیر ، نرسیده به بردستان :

لب از چاره خویش در خند خند

چنین تازیان تا به كوه سپند

نیز در جنوب شرقی ابركوه روستائی بنام اسفند آباد وجود دارد .

در ابركوه همچنین بخشی بنام دهستان وجود دارد ، و فردوسی توسی سروده است :

سپهبد به نزدیك ایران كشید

سپه را به نزد دهستان كشید

می دانیم كه در پارسی باستان و حتی هم اكنون در لهجه یزدی و گسترده تر از آن در زبان فارسی ، حرف های « ن » و « م » به یكدیگر تبدیل می شوند و بنابر این ارنان می تواند ارمان هم تلفظ شده یا تلفظ شود . در یزد كوه ارنان نیز در بخش جنوبی رشته كوه های شیر كوه در نزدیكی اسپندكوه و دهستان واقع شده است . فردوسی در شاهنامه آورده است :

و دیگر كه از شهر ارمان شدند

به كینه سوی زابلستان شدند

اگر ارمان همان ارنان نیست پس كجا است ؟

 امٌا شاید مهمترین بخش از شاهنامه فردوسی در ارتباط با شهر یزد در این شعر بوده باشد :

نگه كن به شهری كه ویران شده است

كنام پلنگان و شیران شده است

دگر آنكجا رسم آتشكده  است

كه بی هیر مند است و ویران شده است

 و آیا این مشخصات با شهر یزد در برهه ای از تاریخ مطابقت نمی كند ؟

ما در مطالعات روزهای اخیر خود در پایگاه قومی یزد و یزدیان به احتمال ویران شدن شهر ایزدیش توسط داریوش هخامنشی پی برده ایم ؛ و اینكه شاهان ، به مقتضای منافع خود ، گاه حتی معابد و آتشكده ها و امثال آن ها را نیز ویران می كرده اند؛ و یزد ازاین رو ممكن است مكرر در عهد باستان ویران شده باشد ؛ شهری كه ییگمان جایگاه یكی از آتشكده های ایران بوده است ، بی هیرمند ( بدون رودی بزرگ و پر آب ) است . در اطراف آن پلنگ وجود دارد و نسل شیر هم كه البته مدتی مدید است كه از ایران بر افتاده است .

* این یادداشت بنا به مطالعه ی فقط یك دهم نخست شاهنامه فردوسی نوشته شده است .بقیه را شما بنویسید .

نظرات(1) 

محمد حسن دوشنبه 26 اردیبهشت 1390 03:28 ب.ظ

سلام 

شعرش را یادم نیست اما یک نفر از اهالی ابرکوه ( که از کتاب تاریخ ابرکوه نقل میکرد ) شعری از فردوسی میخواند که فردوسی نام دو بیابان که اکنون نیز در ابرکوه به همین نام است را در شاهنامه آورده است محل نبرد سپاه رستم و افراسیاب 

یافتم میگذارم

پاسخ alireza ayatollahi علی رضا آیت اللهی : سلام

بسیار ممنون می شوم